РУБОН - сайт военной археологии

Путь по сайту

Военная история

Обл

Ввиду постоянных попыток госпропаганды в Беларуси очернить национальные исторические символы и попытаться их «фашизировать» людям нужно знать настоящие документальные и исторические основы вопроса. Для того, чтобы поставить пропагандонов в тупик, всегда стоит после общих фраз задавать уточняющие вопросы и знать на них ответы.

Данный текст является результатом исследований опубликованных в докторской диссертации начальника отдела военной истории Национальной академии наук Беларуси А.М.Литвина. Материалы исследований опубликованы в книге «Оккупация Беларуси (1941-1944): вопросы сопротивления и коллабарации» вышедшей в 2000 г.

Текст публикуется в двух постах, на двух языках, каждый сможет прочитать его на том, на каком захочет. Кроме языков текст в постах ничем не отличается.

У выніку неаднаразовых спроб дзяржпрапаганды ў Беларусі ачарніць нацыянальныя гістарычныя сімвалы і спрабаваць іх “фашызаваць” грамадзянам патрэбна ведаць сутнасць сапраўдных гістарычна-дакументальных крыніц гэтага пытання. Дзеля таго, каб паставіць прапагандонаў у тупік, заўседы варта пасля агульных іх фразаў запытваць удакладняючые пытанні і самому ведаць на іх адказы.

Дадзены тэкст з’яўляецца вынікам даследванняў апублікаваных у доктарскай дыссертацыі начальніка аддзела вайсковай гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі А.М.Літвіна. Матэрыялы даследванняў апублікаваны у кніге “Акупацыя Беларусі (1941-1944): пытанні супраціву і калабарацыі” выдадзенай у 2000 г.

Тэкст публікецца у двух постах, на двух мовах, кожны зможа выбраць сабе тую, на якой захоча чытаць. Акрамя моў, тэкст у постах нічым не адрозніваецца.

Обл

 

Что было в действительности? О чём свидетельствуют архивные материалы? Летом, в конце июня – первой половине июля 1942 года, руководством так называемой Белорусской народной самопомощи создавалась Белорусская самоохрана – военизированное формирование коллаборантов. Понятно, по предписанию и с участием оккупационных властей (15 июля был подписан соответствующий приказ бригаденфюрера СС генерала полиции Ценера). Разрешив создание Белорусской самоохраны, гауляйтер Кубе вынужден был – как следует из архивных документов – дать 27.07.42 г. разрешение и на использование на территории генерального комиссариата белорусской национальной символики – бело-красно-белого флага и герба «Погоня».

 

 

Гауляйтер отдал приказ. Но означало ли это, что 27 июля 1942 года над Минском взвился бело-красно-белый флаг? Нет, не означало. Почему? Потому, что использование символа строго регламентировалось и разрешалось только во время определённых «торжеств». Кроме того, чтобы получить законную, юридическую силу, распоряжение должно было быть напечатано в официальном органе — «Урадавым весьніку Генеральнага камісара Беларусі», который издавался на немецком и белорусском языках. Однако против его публикации выступил отдел, который потребовал передать окончательное решение вопроса в рейхскомиссариат «Остланд», резиденция которого, как известно, находилась в Риге. Кубе согласился с этим предложением.

Но, как красноречиво, опять-таки свидетельствует ряд архивных материалов, ни рейхскомиссариат, ни ведомство Розенберга (официальный Берлин), не одобрили распоряжения их подчинённого В.Кубе насчёт «белорусских национальных знаков и эмблем». Ничего не помогло – не тот факт, что распоряжение было всё-таки напечатано 6 сентября 1942 года в белорусскоязычной газете «Раніца» (Утро), которая издавался в Берлине, ни соответствующая переписка, которая велась на протяжении 1942—1944 гг. между Краковом—Берлином—Ригой и Минском, ни обращения представителей Белорусской общине в Люблине к правительству генерал-губернаторства с просьбой сделать по соответствующим образцам белорусские знаки, ни направленные в августе 1943 года генеральным комиссаром А. Розенбергу целых четыре проекта для создания новой белорусской эмблемы с использованием цветка василька. Все эти инициативы и предложения отрицательно оценивались Берлином. Да иначе и не могло быть – геополитические гитлеровские установки не позволяли создавать на оккупированных территориях СССР каких-либо национально-государственных структур. Про это говорит и следующие документы. Уже после смерти В. Кубе, 2 октября 1943 года, отделом руководства Остланда было проведено расследование, о результатах которого правительственный советник Хеман информировал А. Розенберга

«...Проект постановления об использовании белорусской символики в генеральной округе Беларусь принадлежит бывшему руководителю БНС доктору Ермоченко. Этот проект при случае был передан руководителю отдела политики Юрда, который прежоставил его на подпись генеральному комиссару. С желанием руководителя отдела политики Юрда (?) напечатать постановление в правительственном вестнике я не согласился, настаивая на его согласовании с рейхскомиссаром. Попытки узнать, кто передал его для публикации в белорусской газете «Раніца» («Утро») остались безрезультатными. Начальник отдела политики Юрда, как и Ермоченко, а также работавший в своё время лектором в отделе политики Ганько, который поддерживал связи с белорусскими кругами в Берлине, на заданные им вопросы ответили, что ничего по этому поводу не знают.

Лично я уверен, что доктор Ермоченко проинформировал об этом газету «Раніца»...

После того, как белорусская символика получила распространение, были вынуждены зафиксировать ситуацию, что была создана новым постановлением. Я посчитал необходимым высказать свои сомнения насчёт использования в эмблеме герба белого всадника на красном поле, так как это повторяет литовскую эмблему.

По причинам целесообразности считаю, что изложенная в § I проекта связь с символикой немецкой государственной власти является совсем неуместной...»

10 октября1943 года уже на имя преемника Кубе – фон Готберга пошла в Минск из рейхсминистерства восточных областей бумага, где отмечалось: «Господину генеральному комиссару в Минске. Относительно белорусской национальной символики государственной власти. Письмо от 27 августа 1943 года. Политика 5Д2.

Я прошу иметь в виду, что представленный в письме от 27.VII.1943 проект белорусского национального знака в качестве « белорусской государственной символики власти » не может быть одобрен мной, так как «государственная символика» предусматривает известную государственную самостоятельность, или, по крайней мере, автономию. Будущее оформление Беларуси в её общих чертах до сегодняшнего времени пока не определено так, чтобы мы могли говорить сегодня об атрибутике «государственной власти».

Постановка этого вопроса может привести в белорусских кругах к надеждам, которые в существующих условиях не могут быть осуществлены…»

Комментировать тут что-то ещё вряд ли надо. Отмечу только, что официальное разрешение на использование белорусской национальной символики так и не было дано до конца оккупации Беларуси.

 

Што было ў сапраўднасці? Пра што сведчаць архіўныя матэрыялы? Летам, у канцы чэрвеня — першай палове ліпеня 1942 года, кіраў- ніцтвам так званай Беларускай народнай самапомачы стваралася Бе- ларуская самаахова — ваенізаванае фарміраванне калабарантаў. Зразумела, па прадпісанні і з удзелам акупацыйных уладаў (15 ліпеня быў падпісаны адпаведны загад брыгадэнфюрэра СС генерала паліцыі Цэнера). Даўшы дазвол на стварэнне Беларускай самааховы, гаўляйтэр Кубэ вымушаны быў — як відаць з архіўных дакументаў — даць 27.07.42 г. дазвол і на ўжыванне на тэрыторыі генеральнага камісарыя- та беларускай нацыянальнай сімволікі — бела-чырвона-белага штандара і герба «Пагоня».

Гаўляйтэр аддаў распараджэнне. Але ці азначала гэта, што 27 ліпеня 42 года над Мінскам узвіўся бел-чырвона-белы сцяг? Не, не азначала. Чаму? Таму, што ўжыванне сімвала строга рэгламентавалася і дазвалялася толькі падчас пэўных «урачыстасцей». Да таго ж, каб атрымаць законную, юрыдычную сілу, распаряджэнне павінна было быць надрукавана ў афіцыйным органе — «Урадавым весьніку Генеральнага камісара Беларусі», які выдаваўся на нямецкай і беларускай мовах. Аднак супраць яго публікацыі выступаў адзел кіравання, які прагіанаваў канчатковае вырашэнне пытання перадаць у рэйхскамісарыят «Остланд», рэзідэнцыя якога, як вядома, знаходзілася ў Рызе. Кубэ згадзіўся з гэтай прапановай.

Але, як красамоўна, зноў-такі, сведчыць шэраг архіўных матэрыя- лаў, ні рэйхскамісарыят, ні ведамства Розенберга (афіцыйны Берлін), не ўхвалілі распараджэння іх падначаленага В.Кубэ наконт «беларускіх нацыянальных знакаў і эмблемаў». Не дапамагло нішто — ні той факт, што распараджэнне было ўсё ж надрукавана 6 верасня 1942 года ў беларускамоўнай газеце «Раніца», якая выходзіла ў Берліне, ні адпаведная перапіска, якая вялася на працягу 1942—1944 гг. паміж Кракавам—Берлінам — Рыгай і Мінскам, ні звароты прадстаўнікоў Беларускай абшчыны ў Любліне да ўрада генерал-губернатарства з просьбам выканаць па адпаведных узорах беларускія знакі, ні накіра- ваныя ў жніўні 1943 года генеральным камісарам А.Розенбергу аж чатыры праекты для стварэння новай беларускай эмблемы з выкарыстаннем кветкі васілька (?). Усе гэтыя ініцыятывы і прапановы адмоўна ацэньваліся Берлінам. Да інакш і не магло быць — геапалітычныя гітлераўскія ўстаноўкі не дазвалялі ствараць на акупіраваных тэрыторыях СССР якіх-небудзь нацыянальна-дзяржаўных структур. Пра што гавораць і наступныя дакументы. Ужо пасля смерці В.Кубэ, 2 кастрычніка 1943 г. аддзелам кіраўніцтва Остланда было праведзена расследаванне, аб выніках якога ўрадавы саветнік Хеман інфармаваў А.Розенберга: «...Праект пастановы аб выкарыстанні беларускай сімволікі ў генеральнай акрузе Беларусь належыць былому кіраўніку БНС доктару Ермачэнка. Тэты праект пры выпадку быў перададзены кіраўніку аддзела палітыкі Юрда, які прадставіў яго на подпіс генеральнаму камісару. 3 жаданнем кіраўніка аддзела палітыкі Юрда на- друкаваць пастанову ва ўрадавым весніку я не пагадзіўся, настойваючы на ўзгадненні яго з рэйхскамісарам. Спробы даведацца, хто перадаў яго для апублікавання ў беларускай газеце «Раніца» засталіся без- выніковымі. Начальнік аддзела палітыкі Юрда, як і Ермачэнка, а так- сама працаваўшы ў свой час лектарам у аддзеле палітыкі Ганько, які падтрымліваў сувязі з беларускімі коламі ў Берліне, на зададзеныя ім пытанні адказалі, што нічога на тэты конт не ведаюць.

Асабіста я сам упэўнены, што доктар Ермачэнка праінфармаваў аб гэтым газету «Раніца»...

Пасля таго, як беларуская сімволіка атрымала распаўсюджанне, былі вымушаны зафіксаваць сітуацыю, што стварылася новай пастановай. Я палічыў неабходным выказаць свае сумненні наконт выкарыстання ў эмблеме герба белага конніка на чырвоным полі, так як гэта паўтарае літоўскую эмблему.

Па прычынах мэтазгоднасці лічу, што выкладзеная ў § I праекта сувязь з сімволікай нямецкай дзяржаўнай улады з’яўляецца зусім не- дарэчнай...» 10 кастрычніка 1943 года ўжо на імя пераемніка Кубэ — фон Готберга пайшла ў Мінск з рэйхсміністэрства ўсходніх абласцей папера, дзе значылася: «Спадару генеральнаму камісару ў Мінску. Адносна беларускай нацыянальнай сімволікі дзяржаўнай улады. Пісьмо ад 27 жніўня 1943 года. Палітыка 5Д2.

Я прашу мець на ўвазе, што прадстаўлены ў пісьме ад 27.VII.1943 праект беларускага нацыянальнага знака ў якасці «беларускай дзяржаўнай сімволікі ўлады» не можа быць ухвалены мною, так як «дзяр- жаўная сімволіка ўлады» прадугледжвае вядомую дзяржаўную самас- тойнасць, ці, сама меней, аўтаномію.

Будучае афармленне Беларусі ў яе агульных рысах да сённяшняга часу пакуль яшчэ не вызначана так, каб сёння мы маглі гаварыць аб атрыбутыцы «дзяржаўнай улады».

Пастаноўка гэтага пытання можа прывесці ў беларускіх колах да спадзяванняў, якія ў сучасных умовах не могуць быць выкананымі...»

Каменціраваць тут больш наўрад ці трэба. Заўважу толькі, што афіцыяльны дазвол на ўжыванне беларускай нацыянальнай сімволікі так і не быў дадзены да канца акупацыі Беларусі.

Мы в "Facebook"

 

 

Мы в "Одноклассниках"

Мы "В Контакте"

Яндекс.Метрика